رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان فرش دستباف تهران، ضمن اشاره به تلاشهای اتحادیه برای حفظ و ارتقای کیفیت فرشهای دستبافت، از برنامههای حمایتی مالی و فنی برای تولیدکنندگان کوچک و متوسط خبر داد. همچنین، اقداماتی برای بازاریابی بهتر و افزایش صادرات، از جمله آموزش و توانمندسازی تولیدکنندگان و تشکیل انجمن صنفی کارفرمایان فرش استان تهران، صورت گرفته است.
وی رقابت با فرشهای ماشینی به دلیل قیمت پایینتر و همچنین واردات و قاچاق فرشهای خارجی را از چالشهای اساسی این صنف برشمرد. کمبود نیروی کار ماهر بهدلیل بازنشستگی بافندگان قدیمی و عدم تمایل جوانان به یادگیری این هنر نیز از مشکلات مهم این حوزه است.
نوسانات ارزی، افزایش قیمت مواد اولیه مانند پشم و رنگ، تحریمها و مشکلات بانکی نیز بر هزینههای تولید و صادرات فرشهای دستبافت اثر گذاشتهاند. به گفتهی رئیس اتحادیه، توسعه بازارهای جدید، حضور در نمایشگاههای بینالمللی، ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان، همکاری با طراحان برای ایجاد طرحهای جدید و تلاش برای رفع موانع بانکی و قانونی، از جمله برنامههای اتحادیه برای رفع این مشکلات است.
رقابت نابرابر میان فرش ایرانی و خارجی: کمبود نیروی ماهر، ضربه ای مهلک
رقابت فرش ایرانی با فرشهای خارجی، رقابتی نابرابر است. این نابرابری نه تنها به دلیل کیفیت برتر فرش ایرانی، که به طور فزایندهای مورد پرسش قرار گرفته و به دلیل عدم توجه به آموزش و ارتقاء استانداردها، بلکه به دلیل مجموعهای از چالشها و موانع ساختاری در داخل کشور است. یکی از مهمترین این چالشها کمبود نیروی کار ماهر در صنعت فرش دستباف است. سالهاست که این صنعت با مهاجرت جوانان به سمت مشاغل دیگر و عدم تمایل نسل جدید به یادگیری این حرفهی ظریف و زمانبر مواجه است. این موضوع به کاهش کیفیت تولید، افزایش قیمت تمام شده و در نهایت کاهش قدرت رقابت در بازارهای جهانی منجر شده است.
اتاق اصناف تهران بارها نسبت به این کمبود نیروی ماهر هشدار داده و بر لزوم توجه به آموزش و تربیت نیروی متخصص در این زمینه تاکید کرده است. کمبود بافندگان ماهر، رنگرزان خبره و طراحان خلاق، زنجیره تولید فرش دستباف ایرانی را تضعیف کرده است. در حالی که رقبا در کشورهای دیگر با حمایتهای دولتی و سرمایهگذاری در آموزش و فناوری، به تولید انبوه با کیفیت و هزینههای کمتر دست یافتهاند، صنعت فرش ایران با کمبود جدی نیروی انسانی متخصص مواجه است و از این حیث در یک رقابت کاملا ناعادلانه قرار گرفته است.
علاوه بر کمبود نیروی ماهر، مشکلات دیگری نیز این نابرابری را تشدید میکنند. عدم دسترسی به مواد اولیه با کیفیت و به قیمت مناسب، مشکلات مربوط به صادرات و گمرک، نبود حمایت کافی از سوی دولت و همچنین نبود برنامهریزی مدون برای بازاریابی و برندسازی از دیگر عوامل هستند که رقابت فرش ایرانی را با سختیهای فراوانی مواجه کرده است. فرشهای خارجی با قیمتهای پایینتر و در برخی موارد با تبلیغات گسترده، سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دادهاند. این در حالی است که فرش دستباف ایرانی با وجود ارزش هنری و کیفیت بالای خود، به دلیل همین مشکلات نتوانسته جایگاه واقعی خود را در بازارهای جهانی حفظ کند.
اتاق اصناف تهران معتقد است که تنها با برنامهریزی دقیق و اقداماتی اساسی میتوان از این شرایط بحرانی خارج شد. حمایت از آموزشگاههای فنی و حرفهای برای تربیت نیروهای متخصص، حمایت مالی از تولیدکنندگان، تسهیل در امر صادرات، برندسازی قوی و معرفی فرش ایرانی به عنوان یک کالای لوکس و منحصر به فرد، از جمله اقداماتی است که میتواند به احیای جایگاه فرش ایرانی در بازارهای جهانی کمک کند. در غیر این صورت، این صنعت با ارزش و کهن، با تهدید جدی مواجه خواهد بود و شاهد رو به زوال رفتن آن خواهیم بود.