به گزارش ایرنا، فرش، دستاوردی ارزشمند و بخشی از فرهنگ غنی ایران است؛ فرهنگی آمیخته با هنرهای دستی چون طراحی، برجسته‌کاری، نقاشی، تشعیر و تذهیب، رنگ‌آمیزی و رنگرزی و سنت‌هایی که بیانگر حالات، باورها و اعتقادات دینی مردم ایران و مکنونات قلبی آنان است.
فرش‌های چهارمحال و بختیاری شهرت و اهمیت بالایی دارند. این فرش‌ها مطابق معاهده بین‌المللی «لیبسون» (مورد تصویب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۰) به ثبت جهانی نشان جغرافیایی رسیدند و در سال ۱۳۹۶ لوح ثبت جهانی فرش بختیاری در شهرکرد رونمایی شد.
ویژگی‌های فرش این استان عبارتند از: کاربرد رنگ‌های زیبا با عصاره گل‌ها و گیاهان، طرح‌ها و نقشه‌های شاداب، انتخاب رنگ، ثبات گیاهی رنگ‌ها، پُرز بلند، دقت در بافت و قیمت مناسب.
این هنرصنعت با وجود رونق گذشته و محبوبیت در ایران و جهان، دچار افول و رکود شده است.
میزگردی در خبرگزاری جمهوری اسلامی ( ایرنا ) شهرکرد با حضور استادان، کارشناسان و متولیان حوزه فرش، به بررسی وضعیت کنونی، آسیب‌شناسی، چالش‌ها و ارائه راهکارها پرداخت.
این میزگرد با حضور ناهید جعفری دهکردی (عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد)، غلامرضا زیلابی (کارشناس و صنعت‌گر فرش)، علی عسگری ارجنکی (استاد رنگرزی سنتی)، اسماعیل رمضانی (کارشناس صنایع‌دستی) و علیرضا شیخی (رییس اداره فرش) برگزار شد. مشروح آن در ادامه آمده است:
قدمت فرش استان به بلندای تمدن منطقه
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد گفت: قدمت فرش چهارمحال و بختیاری به تمدن منطقه و قدمت سفالینه‌ها می‌رسد. طرح‌ها و نقشه‌های کنونی، حاصل انتقال سینه به سینه از گذشته تاکنون است. خلاقیت زنان و ارتباط بینافرهنگی در شکل‌گیری این هنر تاثیر زیادی داشته است. فرش این استان در سطح ملی و بین‌المللی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.
به گفته وی، نمادها و تصاویر فرش، نشان از فرهنگ‌ها، باورها و آیین‌های منطقه دارد. بررسی قدمت فرش نیازمند تحقیقات علمی و آکادمیک است و پژوهش‌های کمتری در این زمینه انجام شده است.
فرش استان و دانش‌نامه‌ای که وجود ندارد
این استاد دانشگاه با اشاره به نبود شناسنامه برای فرش استان، تصریح کرد: تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه و تهیه شناسنامه فرش، سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های موثرتری را در پی خواهد داشت. نگرانی دانشجویان رشته فرش در خصوص آینده شغلی خود نیز با بهره‌گیری از دانش‌آموختگان دانشگاهی در تصمیم‌گیری‌ها برطرف خواهد شد.
وی به تاثیر فناوری بر طرح و نقشه‌های فرش اشاره کرد و گفت: می‌توان از آن به عنوان فرصتی برای طراحی‌های جدید و خلاقانه استفاده کرد، به ویژه با بهره‌گیری از هوش مصنوعی.
خطر فراموشی طرح
فرش چهارمحال و بختیاری، نگین سبز زاگرس، سال‌ها نماد هنر و مهارت دست بافندگان زحمتکش این دیار بوده است. در اوج شکوه خود، این فرش‌ها شهرت جهانی داشته و با طرح‌ها و رنگ‌های بی‌نظیر، هنر ایرانی را به نمایش می‌گذاشتند. نقش‌های متنوع، از طرح‌های هندسی و گل و بوته‌های ظریف تا نقش‌های حیوانی و شاهکارهای طبیعت، همگی حکایت از ذوق و هنر بی‌بدیل بافندگان این منطقه دارند. پشم مرغوب گوسفندان بومی و رنگ‌های گیاهی طبیعی، زیبایی و دوام فوق العاده‌ای به این فرش‌ها می‌بخشید. در آن سال‌ها، بافت فرش منبع اصلی درآمد بسیاری از خانواده‌ها بوده و نسلی به نسل، این هنر ارزشمند منتقل می‌شده است. نقشه‌های پیچیده و ظریف با دقتی شگفت‌انگیز اجرا می‌شدند که نشان از سال‌ها تجربه و مهارت بود. محصولات این منطقه، علاوه بر بازارهای داخلی، راه خود را به بازارهای جهانی نیز گشوده و به عنوان نمادی از هنر ایرانی به اقصی نقاط جهان سفر می‌کردند.
اما متاسفانه، در دهه‌های اخیر، فرش چهارمحال و بختیاری با چالش‌های جدی روبرو شده است. عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند تا این صنعت ارزشمند به سمت افول پیش برود. یکی از مهم‌ترین عوامل، تغییر سبک زندگی در مناطق روستایی و مهاجرت جوانان به شهرهاست. جوانان کمتر تمایلی به فراگیری این حرفه زمان‌بر و پر زحمت نشان می‌دهند و این امر باعث شده است که انتقال دانش و مهارت‌های سنتی به نسل‌های بعدی با مشکل روبرو شود. رقابت با فرش‌های ماشینی ارزان قیمت نیز عاملی دیگر است که بازار فرش‌های دستباف را تحت تاثیر قرار داده است. فرش‌های ماشینی، با وجود کیفیت پایین‌تر، از نظر قیمت بسیار رقابتی‌تر هستند و سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
عوامل اقتصادی نیز نقش مهمی در افول صنعت فرش چهارمحال و بختیاری داشته‌اند. نوسانات قیمت مواد اولیه، عدم حمایت کافی دولت از تولیدکنندگان و نبود بازار فروش مناسب، از جمله مشکلاتی هستند که بافندگان این منطقه با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند. کمبود سرمایه و دسترسی محدود به تکنولوژی‌های نوین نیز از دیگر موانع پیش روی این صنعت است. در نتیجه، بسیاری از بافندگان مجبور به ترک حرفه خود شده‌اند و تعداد کارگاه‌ها و بافندگان فعال به شدت کاهش یافته است.
امروزه، بقای این هنر ارزشمند، نیازمند توجه ویژه و اقدامات اساسی است. حمایت‌های دولتی از بافندگان، ایجاد بازارهای فروش مناسب، آموزش و ارتقای مهارت بافندگان جوان، و همچنین حمایت از طراحی‌های نوآورانه می‌تواند در احیای صنعت فرش این منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین، شناساندن هر چه بیشتر زیبایی و اصالت فرش‌های چهارمحال و بختیاری به بازارهای داخلی و خارجی و به‌کارگیری روش‌های نوین بازاریابی نقش مهمی در حفظ این میراث فرهنگی خواهد داشت. امید است با برنامه‌ریزی دقیق و تلاش همه جانبه، بتوان از افول کامل این هنر زیبا جلوگیری کرده و فرش چهارمحال و بختیاری را به جایگاه اصلی خود بازگرداند.
