فرش گبه هشترود، محصولی سنتی از روستاهای دورافتاده هشترود و چاراویماق، در معرض فراموشی قرار دارد. محمدرضا قهرمانپور، رییس شورای اسلامی شهر هشترود، در جلسه اخیر شورا، خواستار ثبت ملی این فرش و حمایت از بافندگان آن شد. به گفته وی، نبود نمایشگاه دائمی فرش گبه سبب شده واسطهها این محصول را با نامهای دیگر به فروش برسانند و سود آن به جیب بافندگان نرسد.
قهرمانپور از ادارات آموزش و پرورش، صنعت، معدن و تجارت و میراث فرهنگی خواست تا با آموزش بافت گبه در هنرستانها و حمایت از بافندگان، به رونق این هنر سنتی کمک کنند. وی یادآور شد که راهاندازی نمایشگاه تخصصی فرش گبه هشترود حدود ده سال پیش بینتیجه مانده است.
شورای اسلامی شهر هشترود آمادگی خود را برای همکاری با سایر نهادها در جهت حمایت از فرش گبه و ایجاد فرصتهای شغلی جدید برای جوانان اعلام کرده است. حمایت از این هنر میتواند به ایجاد اشتغال و حفظ میراث فرهنگی منطقه کمک شایانی کند.
فرشهای کناره و گبه هشترود، بافتههای باارزشی هستند که زینتبخش خانههای بسیاری هستند و ریشه در فرهنگ و هنر غنی منطقه هشترود در آذربایجان شرقی دارند. اما این فرشها، علیرغم زیبایی و استحکامشان، به توجه و مراقبت ویژهای نیاز دارند تا زیبایی و ارزش خود را برای سالهای طولانی حفظ کنند. عدم توجه به این نیازها میتواند منجر به آسیبهای جبرانناپذیری شود که از ارزش هنری و اقتصادی آنها میکاهد.
یکی از مهمترین نکات در نگهداری گبه و فرشهای کناره هشترود، تمیز کردن صحیح آنهاست. به دلیل بافت دستباف و الیاف طبیعی استفاده شده در آنها، شستشو و نظافت این فرشها باید با دقت و با استفاده از روشهای مناسب انجام شود. شستشوی نامناسب با آب و مواد شوینده نامرغوب میتواند به پرزها و رنگ فرش آسیب رسانده و موجب تغییر رنگ یا از بین رفتن کیفیت بافت شود. در صورت بروز لکه، بهتر است ابتدا از روشهای خانگی مانند استفاده از پارچه نمدار و یا شامپو فرش مخصوص فرشهای دستباف استفاده شود و از شستشوی کامل خودداری گردد مگر اینکه توسط متخصصین مجرب انجام شود.
علاوه بر نظافت، مکان قرارگیری فرش نیز بسیار حائز اهمیت است. قرار دادن این فرشها در معرض نور مستقیم خورشید میتواند به رنگ آنها آسیب رسانده و باعث کمرنگ شدن و از بین رفتن کیفیت رنگها شود. همچنین، قرار دادن فرش در مکانهای مرطوب و یا با رطوبت بالا میتواند به رشد کپک و قارچ و در نهایت پوسیدگی الیاف فرش منجر شود. بنابراین، بهتر است فرش در مکانی با تهویه مناسب و به دور از رطوبت و نور مستقیم خورشید قرار گیرد.
رطوبتزدایی فرش به ویژه در مناطق مرطوب بسیار مهم است. در صورت بروز رطوبت در فرش، اقدام فوری برای خشک کردن آن ضروری است. استفاده از پنکه یا دستگاههای رطوبتگیر میتواند در این زمینه بسیار مفید باشد. لازم به ذکر است که خشک کردن فرش در مقابل نور مستقیم خورشید نیز میتواند به آن آسیب برساند.
در نهایت، به منظور حفظ کیفیت و زیبایی فرشهای کناره و گبه هشترود، بهتر است از قرار دادن اجسام سنگین بر روی فرش و کشیدن و جابهجایی زیاد آن خودداری شود. نگهداری صحیح و مراقبت مستمر از این آثار ارزشمند هنری، میتواند در حفظ ارزش و زیبایی آنها برای نسلهای آینده بسیار مؤثر باشد. استفاده از زیرانداز مناسب مانند پارچههای نخی و یا موکت نیز میتوانند به طول عمر فرش بیافزایند و از سایش و فرسودگی آن جلوگیری کنند.