به گزارش ایرنا، فرشهای چهارمحال و بختیاری عمدتاً شامل قالیهای چالشتر، شهرکرد، قهفرخ (فرخشهر)، یلمه بروجن، گبه ریزباف اردل، و فرشهای بختیاری مناطق عشایری و بختیارینشین میشود.
ویژگیهای بارز فرشهای این منطقه شامل استفاده از رنگهای گیاهی زیبا و طبیعی، طرحها و نقشهای متنوع و شاداب، ثبات رنگ، پرز بلند، دقت در بافت و قیمت مناسب در بازار جهانی است.
تاریخچه فرش دستباف به قدمت سکونت انسانهاست و بخش مهمی از فرهنگ و تمدن ایرانی را تشکیل میدهد. این هنر، طبیعت بیجان را به خانهها میآورد.
قالی ایرانی دارای نقشههای منحصر به فرد و اصیل است که به صورت ذهنی بافته میشود. رنگ، طرح و نقشه این هنر بینظیر در تمدن قالیبافی است.
بافندگان فرش، پیشتر قوانین خاص خود را برای پیادهسازی نقشه روی تار و پود داشتند. در بافت شهری از روشهای «دو پود» یا «لول باف» در سبکهای فارسیباف و ترکیباف استفاده میشد.
انواع بافتهای فرش ایرانی شامل هونهجان، شهرضا، ترکمن، ترکمن(قوم تکه)، رفسنجان و راور، چالشتر، فردانبه، ملایر و بافت خراسان(نیشابور، بجنورد) میشود.
فرش چهارمحال و بختیاری، بهویژه دو نوع «نقش» و «چالشتری» با گلهای ترنج، لچکی، سرو کاج، گل مینا و قابهای ترکیبی و خشتیهای چهار ضلعی، از زیباترین آثار هنری ماندگار این سرزمین است.
استفاده از رنگهای طبیعی و گیاهی، باعث ثبات و اصالت رنگ فرش دستباف چهارمحال و بختیاری شده و مورد توجه کارشناسان قرار میگیرد.
در تمدن فرشبافی ایران، زنان آیینهای ویژهای برای بافت فرش داشتند. آیین گرهزنی نوعروسان، رسمی بود که هر نوعروس آن را افتخاری میدانست. در این آیین، نوعروسان با ذکر آیه و حدیث، گرهای بر تار و پود قالی میانداختند و به این ترتیب جزئی از خانواده هنر هویتبخش به فرهنگ ایران زمین میشدند.
برخی طرحهای به جا مانده از قالی چهارمحال و بختیاری از دوران صفویه، الهام گرفته از طبیعت و حیوانات هستند.
قالی این استان در طرحهای خشتی، لچک ترنج، شکارگاهی، کف ساده، سرو و کاج، حقهای، قابی و گل مینا بافته میشد که امروزه گل خشتی آن شهرتی جهانی دارد.
از ویژگیهای منحصر به فرد فرش برخی مناطق چهارمحال و بختیاری، تعداد گرههای آن است. فرش بارده دارای ۸۰۰ گره در هر ۱۰ سانتیمتر مربع است که ویژگی منحصر به فردی محسوب میشود.
فیلم قالی چهارمحال و بختیاری: از فرش تا عرش
این فیلم مستندی است که به بررسی هنر و صنعت قالیبافی در چهارمحال و بختیاری میپردازد. این استان به عنوان یکی از قطبهای مهم تولید فرش دستباف در ایران، دارای تاریخی غنی در این هنر است. مستند با نمایش مناظر خیره کنندهی طبیعت چهارمحال و بختیاری آغاز میشود، کوههای سر به فلک کشیده، دشتهای سرسبز و رودخانههای خروشان که همگی در خلق الهام بخش این هنر نقش ایفا میکنند.
سپس، دوربین به درون خانههای روستایی و کارگاههای قالیبافی میرود. زنان و مردان هنرمندی که با دستان چابک و چشمانی تیزبین، تار و پود این هنر ارزشمند را به هم میبافند. فیلم، به جزئیات فنی قالیبافی از انتخاب پشم مرغوب گرفته تا رنگرزی گیاهی و طرحهای متنوع و پیچیده میپردازد. مستند با ظرافت تمام به روشهای سنتی رنگرزی اشاره میکند و نشان میدهد چگونه مواد طبیعی مانند گیاهان و ریشهها، رنگهای خیره کننده و ماندگاری را به وجود میآورند.
علاوه بر جنبههای فنی، فیلم به جنبههای اجتماعی و اقتصادی این حرفه هم میپردازد. زندگی قالیبافان، چالشها و سختیهای کارشان، و همچنین نقش این هنر در اقتصاد خانوادهها و جامعه نشان داده میشود. مستند سعی دارد تا با گفتگو با قالیبافان باسابقه، داستانها و خاطرات آنها را بازگو کند و به مخاطب نشان دهد که قالیبافی فراتر از یک شغل، هویت و میراث فرهنگی این منطقه است.
در بخش دیگری از فیلم، نگاهی به پیشینه تاریخی قالیهای چهارمحال و بختیاری میشود. طرحها و نقشههای سنتی، نمادها و داستانهایی که در دل فرشها نهفته است، به خوبی بررسی و تفسیر میشود. مستند نشان میدهد که هر طرح و نقش، دارای معنایی خاص و ارتباطی مستقیم با فرهنگ، تاریخ و اعتقادات مردم این منطقه است. این بخش از فیلم، مخاطب را به سفری عبرتآموز در تاریخ و فرهنگ چهارمحال و بختیاری میبرد.
در نهایت، فیلم با نگاهی به آینده این هنر به پایان میرسد. موضوعاتی مانند آموزش، حفظ سنتها در مواجهه با مدرنیته و معرفی قالیهای چهارمحال و بختیاری به بازارهای جهانی، در این بخش مورد بررسی قرار میگیرند. فیلم با تاکید بر اهمیت حفظ این هنر اصیل و تلاش برای معرفی آن به عنوان میراثی ارزشمند برای نسلهای آینده به پایان میرسد. "از فرش تا عرش" نه تنها زیبایی و مهارت بینظیر قالیبافان چهارمحال و بختیاری را به نمایش میگذارد، بلکه به عمق تاریخ و فرهنگ این منطقه نیز میپردازد و بیننده را با جهانی از رنگ، هنر و داستان آشنا میکند.